Hà Tĩnh là địa phương được ví như “chảo lửa, túi mưa”, vùng sa mạc trắng bạc của xã Thạch Văn (huyện Thạch Hà) nhiều năm nay gần như bỏ hoang, không cây gì sống được. Nhưng sau hơn 1 năm triển khai dự án “Xây dựng mô hình rau, củ, quả trên đất cát hoang hóa bạc màu ven biển”, một hướng làm ăn mới cho người dân nghèo ven biển được mở ra.
Chúng tôi về xã Thạch Văn vào những ngày nắng như đổ lửa kèm theo gió Lào làm rát da, rát thịt, các loại cây trồng ở nhiều địa phương đều khô héo, không thể chống chọi được với sự khắc nghiệt của thiên tai. Vậy mà trên vùng đất cát bạc màu ven biển này, các loại rau, quả vẫn lên xanh tốt, cho hiệu quả kinh tế cao. Đây là kết quả của dự án “Xây dựng mô hình rau, củ, quả trên vùng đất cát, bạc màu, hoang hóa vùng ven biển Hà Tĩnh” do Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh triển khai.
Vốn là vùng đất đang bị sa mạc hóa với tốc độ chóng mặt, thiếu nước trầm trọng, nhiều loài cây có khả năng chống chịu tốt như: phi lao, keo… cũng khó bén rễ, nên không mấy ai tin các loại rau, củ, quả có thể nảy mầm ở nơi đây. Theo ông Nguyễn Hữu Ngọc, kỹ thuật trưởng của Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại có những lúc nhiệt độ đo tại vùng đất cát này lên đến 55 độ C song nhờ áp dụng các quy trình kỹ thuật công nghệ cao nên các loại rau củ quả phát triển tốt.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư thăm Dự án sản xuất rau, củ, quả trên đất cát hoang hóa bạc màu ven biển tại xã Thạch Văn, huyện Thạch Hà
Ông Dương Tất Thắng, Tổng giám đốc Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh, nhớ lại: “Trước khi khảo sát triển khai dự án, nhìn bãi cát hoang hóa, nhiều người không khỏi băn khoăn bởi điều kiện thời tiết khắc nghiệt, mùa đông gió lớn mưa nhiều, mùa hè thì nắng nóng nhiệt độ cao. Được sự quan tâm, giúp đỡ của UBND tỉnh, đến cuối năm 2013, dự án bắt đầu được triển khai. Với 4 loại cây đưa vào trồng thử nghiệm: củ cải, cải bẹ, cải thảo và măng tây, trên diện tích 5ha, mô hình được áp dụng công nghệ tiên tiến từ hệ thống tưới tự động, sử dụng phân bón hữu cơ nên cây trồng phát triển tốt trên vùng đất cát hoang hóa này. Hai tháng sau thu hoạch, năng suất cải củ đạt 26-30 tấn/ha, cải bẹ 30 - 32 tấn/ha, trừ chi phí, lợi nhuận đạt 200 triệu đồng/ha.Kết quả bước đầu của mô hình trồng rau, củ, quả trên vùng đất cát bạc màu đã tạo niềm tin để công ty tiếp tục du nhập nhiều giống cây trồng mới. Đến nay, công ty đã khảo nhiệm 34 loại giống cây khác nhau, gồm: cà chua, cà rốt, dưa chuột, bí xanh, bí đỏ, bí ngồi, tỏi lai, đậu củ, măng tây, dưa hấu, khoai lang, lạc, cà chua, ớt rau, mướp đắng,… Các loại cây trồng đều thích ứng tốt và cho hiệu quả kinh tế cao trên diện tích khảo nghiệm.Hiện, các sản phẩm rau, củ, quả đã ký hợp đồng với các siêu thị như: BigC, Metro, Ocean Mart,… và các cửa hàng cung ứng rau, củ, quả trong và ngoài tỉnh.Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và PTNT Hà Tĩnh, toàn tỉnh có gần 2.700ha đất cát ven biển, trong đó có 670ha đất có thể trồng rau, củ, quả. Vụ xuân tới, Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh sẽ triển khai nhân rộng mô hình rau, củ, quả trên diện tích 200ha tại các xã Xuân Thành, Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân; Thạch Trị, Thạch Văn, huyện Thạch Hà; Cẩm Dương, Cẩm Hòa, thị trấn Thiên Cầm (huyện Cẩm Xuyên) và Kỳ Phú, Kỳ Khang, huyện Kỳ Anh; năm 2015 tiếp tục mở rộng thêm 206 ha và phấn đấu đến năm 2020 hình thành các vùng sản xuất rau, củ, quả ứng dụng công nghệ cao trên đạt 684,1 ha, với sản phẩm chủ lực như: măng tây, củ cải, cải bẹ, cải thảo, cà chua, cà rốt…